De Les

"Ons Vader wat in die hemel is,
laat U Naam geheilig word;
laat U koninkryk kom;
laat U wil ook op die aarde geskied,
net soos in die hemel.
Gee ons vandag ons daaglikse brood;
en vergeef ons, ons oortredinge
soos ons ook die vergewe
wat teen ons oortree;
en laat ons nie in vesoeking kom nie
maar verlos ons van die Bose.
Want aan U behoort die koninkryk en die krag
en die heerlikheid tot in alle ewigheid. "

“klas, sit asseblief. Andersen!”
“Hier meneer.”
“Boesman!”
“Ja meneer. “
Net als alle leerlingen van 10A genoemd zijn, gaat de bel. Een beter woord zou ‘sirene’ zijn, maar men spreekt over bel. “Almal naar jou klas!” is het laatste wat de docent zegt en op een klein groepje na, verlaten de leerlingen het lokaal voor FW (Fisiese Wetenskap) om naar hun eigen lessen te gaan. De groep die blijft zitten is kleiner dan dat hij vorig jaar was en gezien de leerlingen in Graad 11 en 12 (12 heeft geen FW-klas), zal deze groep aan het eind van het jaar gekrompen zijn.

Iedereen heeft het boek al voor zich en de schriften open. Het lokaal is groot genoeg voor 30. De zeven leerlingen zitten verspreid over de ruimte. De docent begint met kort te herhalen wat er in de 5 lessen van vorige week besproken is. Soms maakt hij zijn zin niet af en laat de leerlingen hem (in koor) afmaken. Het is duidelijk dat de leerlingen deze zinnen meerdere malen hebben geoefend. De leerlingen zien er niet special gemotiveerd uit. Soms hoor je een zucht.

Dan komt er een opgave op het bord. Een van de opgaven die de leerlingen hebben gemaakt, thuis of in de les vorige week. De docent werkt hem uit op het bord. Hij geeft bij elke stap zijn uitleg, herhaalt wat er aan het begin besproken is, gaat naar de volgende stap, herhaalt wat er besproken is, koppelt terug naar de eerste stap en gaat door naar de volgende stap. Af en toe vraagt hij een leerling zijn zin af te maken. Er gaat een flink deel van de les voorbij, terwijl de leerlingen weinig in te brengen hebben. Je hoort de leerlingen alleen als de docent onduidelijk in zijn verhaal is of een fout maakt op het bord. De docent maakt een grapje, kinderen lachen en het zorgt ervoor dat de sfeer in 45 minuten positief blijft.

Ik kijk geregeld in het boek waaruit de leerlingen les krijgen. De theorieën die worden behandeld zijn van hoog niveau. Elektronenconfiguraties (spdf-notatie, tot aan d-blok),elektronegativiteit, Lewis-structuren, type bindingen tussen atomen en driedimensionale vormen van moleculen. Toch zet ik mijn vraagtekens bij het niveau, want hoewel deze theorieën aan bod komen, zie ik geen enkel voorbeeld, geen toepassing, geen context. Het lijkt alsof een verhaal verteld wordt, dat zich afspeelt in een onbekende wereld en alle stellingen moeten geaccepteerd worden om deze wereld vorm te geven. De vraag “waarom?” komt niet voor. De docent leeft met het boek in de hand en zet geen stap buiten de bedrukte blaadjes binnen de bedrukte boekenkaft. Hij heeft de antwoorden op de vragen in het boek bijgeschreven en kijkt geregeld of het klopt. Daarna herhaalt hij wat er in de vorige les besproken is.

”De proef van vorige week ( de experiment-bus is langs geweest) is niet gelukt, ik heb de resultaten bekeken en er komt geen realistische, mooi rechte lijn uit, dus er is iets mis gegaan. Jammer, want nu kan ik jullie geen verslag laten schrijven met een onderzoeksvraag, hypothese, procedure, variabelen en resultaten. Dus dan gaan we maar door met het volgende. Kijk mee!” De docent begint op het bord te schrijven en de leerlingen schrijven mee. Het gaat over krachten en beweging. Er komt een driehoek bij om het te verduidelijken. De formule komt op het bord, de leerlingen zwijgen. De docent maakt een klein foutje in zijn cijfers. Een leerling wil wat zeggen, maar krijgt niet de kans van de docent. Na enig aandringen mag de leerling de correctie geven en de docent kijkt naar zijn bord. Na even zoeken ziet hij zijn fout en verbetert het snel.

Na een ruime tijd bezig te zijn geweest met de opdracht op het bord, krijgen de leerlingen een van de nieuwe opdrachten en de laatste paar minuten van de les om daaraan te werken. “Sorry sir, do you understand what our teacher is talking about? If so, can you help us? He just confuses us!” vraagt een leerling aan mij.

Bijles geven met een ander inzicht, leerling gericht, context, eigen inbreng, zou het hier kunnen? Zouden de leerlingen er hier wat mee opschieten? Heeft het langdurig positief effect of zet het de leerlingen alleen maar tegen hun huidige docent? Mocht ik het doen, raken ze dan niet in de war? Volgende week maar eens proberen, waarschijnlijk kan het meer goed dan kwaad.